ΣΠΙΝΑΛΟΓΚΑ
Η «γη των καταραμένων»
Σπιναλόγκα. Στον κόλπο της Ελούντας Λασιθίου. Εκεί, που από το 1904 έως το 1957, ο ανθρώπινος πόνος -ψυχής και σώματος- έγινε σκληρή καθημερινότητα. Εκεί, που η μοναξιά και η ακούσια απομόνωση μετεξελίσσονταν, σε μια στιγμή θαρρείς, σε απάνθρωπο τρόπο ζωής. Εκεί, που εκτοπίστηκαν εκατοντάδες άνδρες και γυναίκες, κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξης, “παλεύοντας με μια βασανιστική ασθένεια και επιβιώνοντας με δυσκολία πάνω στη δύσβατη και άνυδρη νησίδα”. Εκεί. Στη “γη των καταραμένων”. Εκεί. Στη “χώρα των λεπρών”. Εκεί. Στο Νησί. Εκεί. Στη Σπιναλόγκα. Τόπο ιστορικής μνήμης, συνώνυμο του μαρτυρίου.
«Γεννά» πρωτόγνωρα έντονα συναισθήματα στους επισκέπτες τούτη η γη. Η ιστορία της, ειδικά των νεότερων χρόνων, συγκλονίζει, τραντάζει και ταράζει τις ψυχές «συθέμελα», αλλά και μαρτυρά με τον πλέον, ίσως, χαρακτηριστικό τρόπο τη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος και το πάθος για ανάσα, για πνοή, για ζωή.
Ανάμικτα τα συναισθήματα, μπερδεμένες οι σκέψεις. Βρέθηκα στο Νησί τον περασμένο Απρίλιο. Οφειλόμενη η επίσκεψη. Ετσι ένιωσα.
Ομολογώ ότι δεν γνώριζα σε βάθος την ιστορία τούτης της νησίδας. Ηξερα για τη στρατηγική της σημασία κατά τις περιόδους της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη - ανάλογη ήταν η στρατηγική σημασία της νησίδας της Σούδας. Ηξερα και ότι επί Κρητικής Πολιτείας ο αφιλόξενος αυτός τόπος μετατράπηκε σε λεπροκομείο. Μέχρι εκεί, όμως...
ΦΘΑΝΟΝΤΑΣ
Φθάνοντας, με καΐκι από την Πλάκα, ένα ψαροχώρι απέναντι ακριβώς από τη Σπιναλόγκα, λίγα χιλιόμετρα βορειότερα της Ελούντας, έρχεσαι αντιμετώπος με έναν άλλο κόσμο, μιας άλλης εποχής.
«Φθάνοντας... Σκεφθείτε τους ανθρώπους που έζησαν και δημιούργησαν εδώ... Οι αρχιτέκτονες και οι μηχανικοί των Βενετών προβληματίστηκαν και αλληλοσυγκρούστηκαν για να σχεδιάσουν αυτό το φρούριο. Οι τεχνίτες έβαλαν τη μαστοριά και το μεράκι τους και οι πιο ταπεινοί, τον μόχθο και τον ιδρώτα τους. Η ζωή, όσο η Σπιναλόγκα ήταν στρατόπεδο, κυλούσε αργά και δύσκολα.
Αργότερα, κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, τα πράγματα άλλαξαν. Εγκαταστάθηκαν οικογένειες. Τα τείχη κρατήθηκαν αναλλοίωτα, αλλά το βραχώδες ανάγλυφο της νησίδας γέμισε από σπίτια κατασκευασμένα με μεράκι και αγάπη για ζωή. Η ιστορία όμως δεν τους ευνόησε. Οι επαναστάσεις και η αυτονομία της Κρήτης τους γέμισε ανασφάλεια. Ηταν βλέπετε όλοι τους μουσουλμάνοι. Πολλοί απ’ αυτούς όμως ήταν ναυτικοί και έμποροι. Γνώριζαν να κινηθούν και σε άλλους τόπους και έτσι επέλεξαν τον δρόμο της εκούσιας προσφυγιάς. Ο οικισμός μαράζωσε. Η παρακμή του έδωσε την ευκαιρία στην κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας να στεγάσει εδώ το λεπροκομείο.
Από τότε ξεκινάει μία νέα σημαντική περίοδος στην ιστορία της Σπιναλόγκας. Η νησίδα γίνεται σύμβολο. Τόσος συσσωρευμένος πόνος και αγωνία θανάτου... τόσο κουράγιο για αγώνες και αιτήματα,... για καβγάδες, έρωτες και γέννες... καθαγίασαν αυτόν τον τόπο.
Γι’ αυτό... “Σιγά εδώ, μη ταράξης την ιερόν ανάπαυσιν των τεθνημένων”. (Ανδρέας Κάλβος, Ωδή Τρίτη, Εις Θάνατον)».
«Καλωσόρισμα» τα παραπάνω λόγια, φθάνοντας στο Νησί. «Καλωσόρισμα» σε ένα εξαιρετικό έντυπο για τη Σπιναλόγκα -που έχει εκδώσει το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων του Υπουργείου Πολιτισμού. Έντυπο που πωλείται σε ειδικό περίπτερο επί της νησίδας, το οποίο λειτουργεί κατά τη θερινή περίοδο, όταν και ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος.
ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ
Το «ταξίδι» στον χρόνο ξεκινά. «Σιγά»... Με σεβασμό. Για να μην ταράξουμε «την ιερόν ανάπαυσιν των τεθνημένων».
1898. Περίοδος της Κρητικής Πολιτείας, η οποία καλείται να αντιμετωπίσει και τη λέπρα, ασθένεια πολύ διαδεδομένη στην Κρήτη εκείνη την περίοδο.
Στις 12 Ιουλίου 1901 δημοσιεύεται στο φύλλο της επισήμου Εφημερίδας της Κρητικής Πολιτείας ο νόμος «περί απομονώσεως των λεπρών». Σύμφωνα με τον συγκεκριμένο νόμο, οι πάσχοντες από λέπρα ήταν υποχρεωτικό να δηλώνονται στις Αρχές.
Υπεύθυνος για τη διάγνωση οριζόταν ένας επιθεωρητής γιατρός, ο οποίος θα εξέταζε τους υποδεικνυόμενους ως πιθανώς πάσχοντες από τη νόσο και σε περίπτωση που η διάγνωση ήταν θετική ο άρρωστος εκτοπιζόταν.
Στις 30 Μαΐου 1903 ψηφίζεται ο νόμος που ορίζει τη νησίδα της Σπιναλόγκας ως τόπο εγκατάστασης των λεπρών. Ετσι, το 1904 μεταφέρονται στο Νησί οι πρώτοι 251 λεπροί... Υπό άθλιες συνθήκες.
Και τα χρόνια περνούν...
«Διακόσια πεντήκοντα ανθρώπινα πλάσματα πάσης ηλικίας, φύλου και κοινωνικής τάξεως, απόκληροι της τύχης, έχουν απομονωθή ή μάλλον έχουσι πεταχθή εις τον ξηρόν βράχον της Σπιναλόγκας, εν πλήρει απογνώσει. Επιθεώρησα σχεδόν άπασας τας οικίας ή μάλλον τας τρώγλας των λεπρών, αληθώς η ανθρώπινη συνείδησις εξανίσταται από την ελεεινήν κατάστασιν αυτών...» θα γράψει ο νομάρχης Κ. Αναγνωστάκης σε υπόμνημά του προς το Υπουργείο Υγιεινής, το 1926!
Διαβάζω στο έντυπο του Υπουργείου Πολιτισμού:
«Αργότερα πάντως, κατά τη δεκαετία του 1930, οικοδομήθηκαν νέα κτήρια και βελτιώθηκαν αισθητά οι συνθήκες διαβίωσής τους. Με το επίδομα της Πολιτείας διέθεταν οικονομική αυτάρκεια και έτσι είχαν τη δυνατότητα να αγοράζουν τα στοιχειώδη είδη διατροφής. Ενα μικρό παζάρι στηνόταν έξω από την κεντρική πύλη. Οι ασθενείς κατέβαιναν έως εκεί, για να προμηθευθούν από ντόπιους παραγωγούς διάφορα αγαθά και με τη μεσολάβηση του φύλακα πλήρωναν με χρήματα που έπρεπε προηγουμένως να έχουν απολυμανθεί. Ό,τι άλλο χρειαζόταν το παράγγελναν στην πόλη του Αγίου Νικόλαου ή το προμηθεύονταν από τα παντοπωλεία, που υπήρχαν στη νησίδα. Στη νησίδα λειτουργούσαν επίσης καφενεία, τα οποία εκμεταλλεύονταν οι ίδιοι οι λεπροί. Οσοι είχαν δυνάμεις ασχολούνταν με την καλλιέργεια κηπευτικών και το ψάρεμα.
Ο κάθε λεπρός ζούσε στον δικό του προσωπικό χώρο και είχε το δικό του νοικοκυριό. Λέγεται ότι υπήρξαν μανάδες και σύζυγοι αρρώστων που ακολούθησαν τους ανθρώπους τους και εγκαταστάθηκαν μαζί τους στη νησίδα, για να τους φροντίζουν. Αξιοσημείωτη επίσης υπήρξε η συμπαράσταση του κλήρου. Ιερείς έζησαν μαζί με τους λεπρούς, για να εκτελούν τη Θεία Λειτουργία και να τους συμπαραστέκονται. Αλλωστε, παρόλο που η Πολιτεία απαγόρευε τον γάμο στους λεπρούς, πολλοί παντρεύτηκαν και γέννησαν παιδιά υγιή, που ζούσαν στο νησί μαζί με τους γονείς τους.
Μετά το 1938, ιδρύθηκε ένα παράρτημα για παιδιά στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων Αγία Βαρβάρα και τα “λεπροπαίδια” της Σπιναλόγκας μετακινήθηκαν υποχρεωτικά και εγκαταστάθηκαν εκεί, όπου τα παρακολουθούσαν ιατρικά έως την εποχή της ενηλικίωσής τους. Η περίθαλψη, πάντως, των ασθενών εξακολουθούσε να είναι υποτυπώδης.
Οι μαρτυρίες διαφόρων ελλήνων και ξένων γιατρών και ερευνητών καθώς και υπηρεσιακών παραγόντων, που επισκέπτονταν το Λεπροκομείο της Σπιναλόγκας, καταδεικνύουν την απουσία υποδομής και θεραπευτικής αγωγής».
Και τα χρόνια περνούν...
«Τις τελευταίες δεκαετίες της λειτουργίας του λεπροκομείου οι πάσχοντες διεκδίκησαν, συχνά με μαζικές κινητοποιήσεις, μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Η άφιξη μάλιστα στη νησίδα νέων ανθρώπων, που είχαν γραμματικές γνώσεις και προοδευτικές ιδέες, έδωσε μια νέα δυναμική στον αγώνα της κοινότητας. Δημιουργήθηκε η “Αδελφότητα Ασθενών της Σπιναλόγκας”, η αγωνιστικότητα της οποίας είχε ως αποτέλεσμα την ικανοποίηση πολλών χρόνιων αιτημάτων των ασθενών.
Σημαντικό ρόλο στην ίδρυση και τη λειτουργία του συνδικαλιστικού αυτού οργάνου των λεπρών διαδραμάτισε ο Επαμεινώνδας Ρεμουντάκης από τη Σητεία.
Έφθασε ως ασθενής στη Σπιναλόγκα στις 11 Μαρτίου του 1936, πολύ νέος, φοιτητής της Νομικής Σχολής Αθηνών. Μαχητής και διανοούμενος, συνέλαβε ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των αρρώστων, το οποίο επέφερε πράγματι μεγάλες αλλαγές στην καθημερινότητά τους.
Μετά το 1948, οπότε στη Σπιναλόγκα ξεκίνησε η νέα αντιλεπρική θεραπεία, που είχε εντυπωσιακά αποτελέσματα, άρχισε η κοινωνική επανένταξη των ασθενών και οι περισσότεροι επέστρεψαν στον τόπο καταγωγής τους»...
Επιστροφή στο σήμερα. Μετά από περιπλάνηση «στας τρώγλας» του Νησιού. Σε λογής - λογής κτήρια. Πολλά από τα οποία έχουν σήμερα αποκατασταθεί από τις Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και φιλοξενούν, μεταξύ άλλων, αντικείμενα εκείνης της εποχής.
Περιμένοντας το ψαροκάικο που θα μας μεταφέρει και πάλι στην «άλλη πλευρά του νομίσματος», στην «άλλη όψη της ζωής», εκεί όπου ο αποχωρισμός της γυναίκας από τον άνδρα, του άνδρα από τη γυναίκα, της μάνας και του πατέρα από τα παιδιά, του παιδιού από τους γονείς ήταν το εφαλτήριο μιας μαρτυρικής ζωής, σκέφτομαι όλα όσα είδα, φωτογράφησα και διάβασα...
Το πέρασμα απέναντι, στην Πλάκα, είναι, πλέον, εντελώς διαφορετικό...
Πολύ πιο μελαγχολικό. Αλλά και πολύ πιο αισιόδοξο, ταυτόχρονα! Σκέφτεσαι: αν εκείνοι οι άνθρωποι, κάποιοι άνθρωποι, άντεξαν τον αποχωρισμό από τα αγαπημένα τους πρόσωπα, την αρρώστια, την ασχήμια, τον ακρωτηριασμό, τον στιγματισμό, τη διαβίωση υπό άθλιες συνθήκες και κατάφεραν να βρουν το σθένος να επιβιώσουν, να ζήσουν, να αγαπήσουν και να αγαπηθούν, τότε... Τότε, πρόκειται -μα την αλήθεια- και για μια ιστορία... ύμνο στη ζωή!
Η «γη των καταραμένων»
Σπιναλόγκα. Στον κόλπο της Ελούντας Λασιθίου. Εκεί, που από το 1904 έως το 1957, ο ανθρώπινος πόνος -ψυχής και σώματος- έγινε σκληρή καθημερινότητα. Εκεί, που η μοναξιά και η ακούσια απομόνωση μετεξελίσσονταν, σε μια στιγμή θαρρείς, σε απάνθρωπο τρόπο ζωής. Εκεί, που εκτοπίστηκαν εκατοντάδες άνδρες και γυναίκες, κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξης, “παλεύοντας με μια βασανιστική ασθένεια και επιβιώνοντας με δυσκολία πάνω στη δύσβατη και άνυδρη νησίδα”. Εκεί. Στη “γη των καταραμένων”. Εκεί. Στη “χώρα των λεπρών”. Εκεί. Στο Νησί. Εκεί. Στη Σπιναλόγκα. Τόπο ιστορικής μνήμης, συνώνυμο του μαρτυρίου.
«Γεννά» πρωτόγνωρα έντονα συναισθήματα στους επισκέπτες τούτη η γη. Η ιστορία της, ειδικά των νεότερων χρόνων, συγκλονίζει, τραντάζει και ταράζει τις ψυχές «συθέμελα», αλλά και μαρτυρά με τον πλέον, ίσως, χαρακτηριστικό τρόπο τη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος και το πάθος για ανάσα, για πνοή, για ζωή.
Ανάμικτα τα συναισθήματα, μπερδεμένες οι σκέψεις. Βρέθηκα στο Νησί τον περασμένο Απρίλιο. Οφειλόμενη η επίσκεψη. Ετσι ένιωσα.
Ομολογώ ότι δεν γνώριζα σε βάθος την ιστορία τούτης της νησίδας. Ηξερα για τη στρατηγική της σημασία κατά τις περιόδους της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη - ανάλογη ήταν η στρατηγική σημασία της νησίδας της Σούδας. Ηξερα και ότι επί Κρητικής Πολιτείας ο αφιλόξενος αυτός τόπος μετατράπηκε σε λεπροκομείο. Μέχρι εκεί, όμως...
ΦΘΑΝΟΝΤΑΣ
Φθάνοντας, με καΐκι από την Πλάκα, ένα ψαροχώρι απέναντι ακριβώς από τη Σπιναλόγκα, λίγα χιλιόμετρα βορειότερα της Ελούντας, έρχεσαι αντιμετώπος με έναν άλλο κόσμο, μιας άλλης εποχής.
«Φθάνοντας... Σκεφθείτε τους ανθρώπους που έζησαν και δημιούργησαν εδώ... Οι αρχιτέκτονες και οι μηχανικοί των Βενετών προβληματίστηκαν και αλληλοσυγκρούστηκαν για να σχεδιάσουν αυτό το φρούριο. Οι τεχνίτες έβαλαν τη μαστοριά και το μεράκι τους και οι πιο ταπεινοί, τον μόχθο και τον ιδρώτα τους. Η ζωή, όσο η Σπιναλόγκα ήταν στρατόπεδο, κυλούσε αργά και δύσκολα.
Αργότερα, κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, τα πράγματα άλλαξαν. Εγκαταστάθηκαν οικογένειες. Τα τείχη κρατήθηκαν αναλλοίωτα, αλλά το βραχώδες ανάγλυφο της νησίδας γέμισε από σπίτια κατασκευασμένα με μεράκι και αγάπη για ζωή. Η ιστορία όμως δεν τους ευνόησε. Οι επαναστάσεις και η αυτονομία της Κρήτης τους γέμισε ανασφάλεια. Ηταν βλέπετε όλοι τους μουσουλμάνοι. Πολλοί απ’ αυτούς όμως ήταν ναυτικοί και έμποροι. Γνώριζαν να κινηθούν και σε άλλους τόπους και έτσι επέλεξαν τον δρόμο της εκούσιας προσφυγιάς. Ο οικισμός μαράζωσε. Η παρακμή του έδωσε την ευκαιρία στην κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας να στεγάσει εδώ το λεπροκομείο.
Από τότε ξεκινάει μία νέα σημαντική περίοδος στην ιστορία της Σπιναλόγκας. Η νησίδα γίνεται σύμβολο. Τόσος συσσωρευμένος πόνος και αγωνία θανάτου... τόσο κουράγιο για αγώνες και αιτήματα,... για καβγάδες, έρωτες και γέννες... καθαγίασαν αυτόν τον τόπο.
Γι’ αυτό... “Σιγά εδώ, μη ταράξης την ιερόν ανάπαυσιν των τεθνημένων”. (Ανδρέας Κάλβος, Ωδή Τρίτη, Εις Θάνατον)».
«Καλωσόρισμα» τα παραπάνω λόγια, φθάνοντας στο Νησί. «Καλωσόρισμα» σε ένα εξαιρετικό έντυπο για τη Σπιναλόγκα -που έχει εκδώσει το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων του Υπουργείου Πολιτισμού. Έντυπο που πωλείται σε ειδικό περίπτερο επί της νησίδας, το οποίο λειτουργεί κατά τη θερινή περίοδο, όταν και ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος.
ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ
Το «ταξίδι» στον χρόνο ξεκινά. «Σιγά»... Με σεβασμό. Για να μην ταράξουμε «την ιερόν ανάπαυσιν των τεθνημένων».
1898. Περίοδος της Κρητικής Πολιτείας, η οποία καλείται να αντιμετωπίσει και τη λέπρα, ασθένεια πολύ διαδεδομένη στην Κρήτη εκείνη την περίοδο.
Στις 12 Ιουλίου 1901 δημοσιεύεται στο φύλλο της επισήμου Εφημερίδας της Κρητικής Πολιτείας ο νόμος «περί απομονώσεως των λεπρών». Σύμφωνα με τον συγκεκριμένο νόμο, οι πάσχοντες από λέπρα ήταν υποχρεωτικό να δηλώνονται στις Αρχές.
Υπεύθυνος για τη διάγνωση οριζόταν ένας επιθεωρητής γιατρός, ο οποίος θα εξέταζε τους υποδεικνυόμενους ως πιθανώς πάσχοντες από τη νόσο και σε περίπτωση που η διάγνωση ήταν θετική ο άρρωστος εκτοπιζόταν.
Στις 30 Μαΐου 1903 ψηφίζεται ο νόμος που ορίζει τη νησίδα της Σπιναλόγκας ως τόπο εγκατάστασης των λεπρών. Ετσι, το 1904 μεταφέρονται στο Νησί οι πρώτοι 251 λεπροί... Υπό άθλιες συνθήκες.
Και τα χρόνια περνούν...
«Διακόσια πεντήκοντα ανθρώπινα πλάσματα πάσης ηλικίας, φύλου και κοινωνικής τάξεως, απόκληροι της τύχης, έχουν απομονωθή ή μάλλον έχουσι πεταχθή εις τον ξηρόν βράχον της Σπιναλόγκας, εν πλήρει απογνώσει. Επιθεώρησα σχεδόν άπασας τας οικίας ή μάλλον τας τρώγλας των λεπρών, αληθώς η ανθρώπινη συνείδησις εξανίσταται από την ελεεινήν κατάστασιν αυτών...» θα γράψει ο νομάρχης Κ. Αναγνωστάκης σε υπόμνημά του προς το Υπουργείο Υγιεινής, το 1926!
Διαβάζω στο έντυπο του Υπουργείου Πολιτισμού:
«Αργότερα πάντως, κατά τη δεκαετία του 1930, οικοδομήθηκαν νέα κτήρια και βελτιώθηκαν αισθητά οι συνθήκες διαβίωσής τους. Με το επίδομα της Πολιτείας διέθεταν οικονομική αυτάρκεια και έτσι είχαν τη δυνατότητα να αγοράζουν τα στοιχειώδη είδη διατροφής. Ενα μικρό παζάρι στηνόταν έξω από την κεντρική πύλη. Οι ασθενείς κατέβαιναν έως εκεί, για να προμηθευθούν από ντόπιους παραγωγούς διάφορα αγαθά και με τη μεσολάβηση του φύλακα πλήρωναν με χρήματα που έπρεπε προηγουμένως να έχουν απολυμανθεί. Ό,τι άλλο χρειαζόταν το παράγγελναν στην πόλη του Αγίου Νικόλαου ή το προμηθεύονταν από τα παντοπωλεία, που υπήρχαν στη νησίδα. Στη νησίδα λειτουργούσαν επίσης καφενεία, τα οποία εκμεταλλεύονταν οι ίδιοι οι λεπροί. Οσοι είχαν δυνάμεις ασχολούνταν με την καλλιέργεια κηπευτικών και το ψάρεμα.
Ο κάθε λεπρός ζούσε στον δικό του προσωπικό χώρο και είχε το δικό του νοικοκυριό. Λέγεται ότι υπήρξαν μανάδες και σύζυγοι αρρώστων που ακολούθησαν τους ανθρώπους τους και εγκαταστάθηκαν μαζί τους στη νησίδα, για να τους φροντίζουν. Αξιοσημείωτη επίσης υπήρξε η συμπαράσταση του κλήρου. Ιερείς έζησαν μαζί με τους λεπρούς, για να εκτελούν τη Θεία Λειτουργία και να τους συμπαραστέκονται. Αλλωστε, παρόλο που η Πολιτεία απαγόρευε τον γάμο στους λεπρούς, πολλοί παντρεύτηκαν και γέννησαν παιδιά υγιή, που ζούσαν στο νησί μαζί με τους γονείς τους.
Μετά το 1938, ιδρύθηκε ένα παράρτημα για παιδιά στο Νοσοκομείο Λοιμωδών Νόσων Αγία Βαρβάρα και τα “λεπροπαίδια” της Σπιναλόγκας μετακινήθηκαν υποχρεωτικά και εγκαταστάθηκαν εκεί, όπου τα παρακολουθούσαν ιατρικά έως την εποχή της ενηλικίωσής τους. Η περίθαλψη, πάντως, των ασθενών εξακολουθούσε να είναι υποτυπώδης.
Οι μαρτυρίες διαφόρων ελλήνων και ξένων γιατρών και ερευνητών καθώς και υπηρεσιακών παραγόντων, που επισκέπτονταν το Λεπροκομείο της Σπιναλόγκας, καταδεικνύουν την απουσία υποδομής και θεραπευτικής αγωγής».
Και τα χρόνια περνούν...
«Τις τελευταίες δεκαετίες της λειτουργίας του λεπροκομείου οι πάσχοντες διεκδίκησαν, συχνά με μαζικές κινητοποιήσεις, μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Η άφιξη μάλιστα στη νησίδα νέων ανθρώπων, που είχαν γραμματικές γνώσεις και προοδευτικές ιδέες, έδωσε μια νέα δυναμική στον αγώνα της κοινότητας. Δημιουργήθηκε η “Αδελφότητα Ασθενών της Σπιναλόγκας”, η αγωνιστικότητα της οποίας είχε ως αποτέλεσμα την ικανοποίηση πολλών χρόνιων αιτημάτων των ασθενών.
Σημαντικό ρόλο στην ίδρυση και τη λειτουργία του συνδικαλιστικού αυτού οργάνου των λεπρών διαδραμάτισε ο Επαμεινώνδας Ρεμουντάκης από τη Σητεία.
Έφθασε ως ασθενής στη Σπιναλόγκα στις 11 Μαρτίου του 1936, πολύ νέος, φοιτητής της Νομικής Σχολής Αθηνών. Μαχητής και διανοούμενος, συνέλαβε ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των αρρώστων, το οποίο επέφερε πράγματι μεγάλες αλλαγές στην καθημερινότητά τους.
Μετά το 1948, οπότε στη Σπιναλόγκα ξεκίνησε η νέα αντιλεπρική θεραπεία, που είχε εντυπωσιακά αποτελέσματα, άρχισε η κοινωνική επανένταξη των ασθενών και οι περισσότεροι επέστρεψαν στον τόπο καταγωγής τους»...
Επιστροφή στο σήμερα. Μετά από περιπλάνηση «στας τρώγλας» του Νησιού. Σε λογής - λογής κτήρια. Πολλά από τα οποία έχουν σήμερα αποκατασταθεί από τις Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και φιλοξενούν, μεταξύ άλλων, αντικείμενα εκείνης της εποχής.
Περιμένοντας το ψαροκάικο που θα μας μεταφέρει και πάλι στην «άλλη πλευρά του νομίσματος», στην «άλλη όψη της ζωής», εκεί όπου ο αποχωρισμός της γυναίκας από τον άνδρα, του άνδρα από τη γυναίκα, της μάνας και του πατέρα από τα παιδιά, του παιδιού από τους γονείς ήταν το εφαλτήριο μιας μαρτυρικής ζωής, σκέφτομαι όλα όσα είδα, φωτογράφησα και διάβασα...
Το πέρασμα απέναντι, στην Πλάκα, είναι, πλέον, εντελώς διαφορετικό...
Πολύ πιο μελαγχολικό. Αλλά και πολύ πιο αισιόδοξο, ταυτόχρονα! Σκέφτεσαι: αν εκείνοι οι άνθρωποι, κάποιοι άνθρωποι, άντεξαν τον αποχωρισμό από τα αγαπημένα τους πρόσωπα, την αρρώστια, την ασχήμια, τον ακρωτηριασμό, τον στιγματισμό, τη διαβίωση υπό άθλιες συνθήκες και κατάφεραν να βρουν το σθένος να επιβιώσουν, να ζήσουν, να αγαπήσουν και να αγαπηθούν, τότε... Τότε, πρόκειται -μα την αλήθεια- και για μια ιστορία... ύμνο στη ζωή!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου