ΙΧΝΗΛΑΤΩΝΤΑΣ - 9/2/2010

“Καλλικράτης”
και χωροταξικό

Το χωροταξικό στις επικείμενες συνενώσεις δεν είναι το πρωτεύον, έγραφα, μεταξύ άλλων, στη στήλη, στις 17 Μαΐου 2008. Εξακολουθώ να το πιστεύω. Θεωρώ, ωστόσο, ότι δεδομένων των σημερινών συνθηκών, είναι μείζον ζήτημα και ίσως να αναδειχθεί ως το πρωτεύον, κυρίως στην περιφέρεια, όπου τα δεδομένα είναι εντελώς διαφορετικά, συγκριτικά με τα μεγάλα αστικά κέντρα και κυρίως τον Νομό Αττικής.

Eξηγούμαι: αν, τελικά, η κυβέρνηση προχωρήσει στην υλοποίηση του προγράμματος «Καλλικράτης» αυτό θα γίνει σ’ ένα σφιχτό οικονομικό πλαίσιο, καθώς η Ελλάδα, κατά τον πρωθυπουργό, παλεύει για να αποφύγει την πτώση στον γκρεμό.

Kατά συνέπεια, η όποια «προίκα» για τη «νύφη» -δηλαδή τον «Καλλικράτη»- θα είναι πιθανότατα περιορισμένων «δυνατοτήτων», όσο και αν οι «γαμπροί» (αιρετοί) ζητούν -και δικαίως- να προχωρήσει η διοικητική μεταρρύθμιση υπό όρους και προϋποθέσεις, προτάσσοντας συγκεκριμένα αιτήματα που αφορούν τους πόρους, τις αρμοδιότητες, κ.λπ.

Nα το πω απλά. Οι αιρετοί ζητούν «10», η κυβέρνηση θα πει ότι μπορεί να δώσει «6-7», ενδεχομένως να υπάρξουν μουρμούρες ή ακόμη και αντιδράσεις, όμως αν η κυβέρνηση προχωρήσει αποφασιστικά ο «Καλλικράτης» θα εφαρμοστεί και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα λάβουν, τελικά, ό,τι μπορεί να δώσει η Πολιτεία. Ενδεχομένως και λιγότερα από τα αρχικά «6-7», αν λάβουμε υπόψιν μας την παρακράτηση θεσμοθετημένων πόρων στους Δήμους και την ανακολουθία λόγων και έργων. Διαχρονικά.

Πέραν, λοιπόν, του νέου Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (που αποτελεί σημαντικότατο εργαλείο για την αποτελεσματική ή μη λειτουργία των ΟΤΑ) και πέραν από άλλα επιμέρους θεσμικά θέματα που είναι πιθανόν να ικανοποιηθούν, τι μένει επί της ουσίας; Κατά την προσωπική μου άποψη δύο κρίσιμα ζητήματα: η εφαρμογή της εγγύτητας στην πράξη -καθότι οι νέοι Δήμοι θα είναι μεγαλύτεροι, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη λειτουργία τους- και το χωροταξικό.

Στέκομαι στο χωροταξικό γιατί αυτό θα καθορίσει, εν πολλοίς, τη βιωσιμότητα των νέων Δήμων. Αν συνενωθούν «φτωχοί» Δήμοι, που δεν έχουν σημαντικούς πόρους, έσοδα, τότε το μόνο που θα επιτευχθεί είναι η δημιουργία μεγαλύτερων -και ακόμη πιο «φτωχών»- ΟΤΑ σε όλη τη χώρα, που δεν θα καταφέρουν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις των καιρών.

Αρα, εκείνο που θα παίξει καταλυτικό ρόλο στην επιτυχή ή μη έκβαση του εγχειρήματος θα είναι, πέραν της ικανοποίησης των αιτημάτων που θέτουν η ΚΕΔΚΕ και η ΕΝΑΕ, το εξής απλό: ποιοι Δήμοι θα συνενωθούν μεταξύ τους. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους και πώς θα αλληλοσυμπληρώνονται, ώστε να πληρούν τα περισσότερα, έστω, κριτήρια για οικονομική βιωσιμότητα και αποτελεσματική λειτουργία.

Η κυβέρνηση δεν έχει ανοίξει μέχρι σήμερα το χωροταξικό. Έχει ανακοινώσει μόνο ότι οι 1.034 Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα γίνουν 370. Πέραν τούτου ουδέν. Το γεγονός αυτό προκαλεί προβληματισμό σε αρκετούς. Έχει «κλείσει» το χωροταξικό, πριν καν «ανοίξει»; Με ποια κριτήρια ελήφθησαν -αν ελήφθησαν- οι όποιες αποφάσεις; Με βάση τη μελέτη του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το «χωροταξικό» της οποίας διέρρευσε προ διετίας περίπου από δημάρχους; Με βάση κάποια Επιτροπή «Σοφών»; Με βάση την... κοινή λογική, αλλά και επιμέρους... «επιθυμίες» κομματικών στελεχών, που... έχουν τον τρόπο τους;

Τι θα ακούσουμε το επόμενο διάστημα; Θυμίζω ότι ο «Καποδίστριας», που αποτέλεσε πραγματικά τομή στην Αυτοδιοίκηση, είχε αρκετά... στραβά και ανάποδα σε ό,τι αφορά το χωροταξικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Νομός Χανίων. Αναφέρω ενδεικτικά: η πόλη των Χανίων δεν επεκτάθηκε, με αποτέλεσμα να παραμένει «εγκλωβισμένη» στα στενά της διοικητικά όρια μέχρι και σήμερα. Σταλός και Αγία Μαρίνα από τη μια μεριά, Πλατανιάς, Γεράνι, Μάλεμε από την άλλη. Σε δύο ξεχωριστούς Δήμους! Και, ακόμη, Δήμοι δημιουργήθηκαν κατόπιν... παραγγελίας για να βολευτούν «πράσινα» αλλά και «γαλάζια» παιδιά.

Αυτά και άλλα πολλά έγιναν πριν από δώδεκα, περίπου, χρόνια. Ας ελπίσουμε ότι τα λάθη του παρελθόντος δεν θα επαναληφθούν. Δεν μπορεί κανείς, δεν έχει κανείς το δικαίωμα, άλλωστε, να υποθηκεύει το μέλλον μιας περιοχής, προκειμένου να εξυπηρετήσει συγκυριακές μικροπολιτικές σκοπιμότητες και -ενδεχομένως- προσωπικά συμφέροντα. Το συμφέρον του τόπου -του κάθε τόπου- και των ανθρώπων του πρέπει να είναι, αυτή τη φορά, υπεράνω όλων. Υπουργών, βουλευτών, δημάρχων, στελεχών. Όλων ανεξαιρέτως...